Visie: Focus op zingeving, kwaliteit, samenwerken en perspectief

De zin van het leven ligt in het leven zelf… , en dit doorgeven via opvoeding, lesgeven, verzorgen, zinnige zaken doen of produceren en eventueel via voortplanting. Het gaat erom te overleven, je talenten te ontwikkelen, je te verbinden met anderen (wij leven en werken immers samen), te leren, van je eigen ervaringen en van anderen, lief te hebben, iets bij te dragen en vooral ook te genieten.

Geen jongen is hetzelfde. Hun sekse is slechts een – zij het soms belangrijk – aspect. Bij hun groei van baby tot puber en van puber naar persoonlijk-heid staan zij deels voor andere opgaven dan meisjes . Dit hangt samen met hun aanleg, hun grote nieuwsgierigheid, experimenteerlust en drang naar autonomie, hun soms nog onbeheerste energie, maar ook met de voorbeelden die zij krijgen en de rolverdeling die zij aantreffen.

Zij ontwikkelen hun zelfbeeld door veel mee te maken (passief maar ook actief!) en door de reacties van anderen tijdens hun rijping. Speel daarom constructief in op hun aanleg, hun trial-and-error gedrag en op hoe de omgeving hen beïnvloedt. Verdiep je in hun soms onregelmatige ontwikkeling en rijping, hun ontluikende talenten, kwaliteiten, mogelijkheden, valkuilen en dilemma’s. Zie hoe zíj leren en bijvoorbeeld reageren op het onderwijs.

Bij de beoordeling van hun gedrag en hoe daar op in te gaan is het soms behulp-zaam om onderscheid te maken tussen tussen sekse (biologisch) en gender (cultureel). Niet om gedrag goed te praten of om stereotypen en terugval te legitimeren naar achterhaalde en vaak destructieve beelden van mannelijkheid . Integendeel: juist om te zien hoe zij opgroeien, om hun eigen ontwikkelingsopgaven en wereld te begrijpen en hen te helpen hun eigen plaats in te nemen, hun sekse-identiteit (gender) en hun seksualiteit zelf in te vullen, hun energie en agressie constructief te leren hanteren, de gevolgen van hun handelingen te zien, zich in anderen te verplaatsen en samen te werken.
Hoe leren zij met anderen omgaan? Hoe nemen zij hun verantwoordelijkheid voor de aarde? Wat laten zij na voor de volgende generatie?
Taal: de talige ontwikkeling van jongens verloopt in de regel trager. Laat hen merken hoe ze verder kunnen komen door hen zo nodig te helpen onder woorden te brengen wat hen bezig houdt, dat ze niet perfect hoeven te zijn, dat intimiteit en een bevredigend zinvol leven meer is dan social media, korte baan emoties, of materieel gewin en uiterlijke schijn.

Deze visie wordt verder uitgewerkt onder Achtergronden (bovenbalk) op de pagina’s ‘Oriëntatie‘, verdergaand in de Basistekst Jongens in Balans en in ‘Overzicht items‘. E.e.a. wordt toegepast op de verschillende aparte pagina’s onder Thema’s (bovenbalk), zoals opvoeding, onderwijs, verkeer, emancipatie en jeugdzorg, vaak met downloadbare teksten, links, tips en actualiteiten .

Emancipatie

‘Mannelijkheid’ is soms als een slecht zittend jasje. Omdat er geen andere in het rek hangt neem je die maar, en je gaat je houding aanpassen… Emancipatie betekent ook bij jongens nieuwsgierig-heid aanwakkeren naar wat er allemaal mogelijk is. Help hen hun zelfbewustzijn, zelfvertrouwen, creativiteit en zelf-management te ontwikkelen, doelen te stellen, keuzes te maken, zich te verbinden met anderen, stappen te nemen en daar ook verantwoordelijkheid voor te nemen. Dat betekent ook dat zij andere mannen aanspreken op destructief gedrag, bijv. tegen vrouwen.

De wereld verandert, en snel. Klimaatveranderingen, Corona, oorlo-gen, de relaties tussen mannen en vrouwen wijzigen, het werk verandert, er wordt ook iets anders van mannen en jongens gevraagd. Dit biedt ook hen nieuwe kansen. Hoe zij hun sekse ook invullen, er valt voor jongens veel te winnen bij gelijkwaardige verhoudingen tussen mannen en vrouwen. De last van inkomen, zorg en opvoeding delen mannen meer met vrouwen waardoor ook mannen beter in balans komen.

Maak geen problemen waar ze niet zijn, maar veel jongens vallen uit of blijven onder hun kwaliteiten. Uitval op school, wan-gedrag of (seksueel) geweld staan vaak voor onveilige gehechtheid als kind in vroege relaties, onmacht, gebrekkig perspectief en zelfmanagement, niet hebben geleerd hoe je eigen energie in goede banen te leiden.

Wat heeft de toekomst voor hen in petto? Wat hebben zij de maatschappij te bieden? De maatschappij heeft hen nodig. Oude en beperkende stereotypen en sekserollen boden misschien ooit wel houvast en enige voordelen, maar onderdrukken niet alleen anderen, zij beperken en belasten ook henzelf en snijden hen af van veel intimiteit. Wie vrouwen, mensen met kleur of LHBTIQ’s onderdrukt, onderdrukt ook iets in zichzelf.
Samenwerking, betere verdeling van werk, zorg en opvoeding en bevrijding uit traditionele mannelijkheidscodes ontlást jongens, opent ook voor hen de weg naar meer veiligheid, naar intimiteit, een zinvol bestaan en eigen invulling van hun mannelijkheid. Zo kan ook de voedingsbodem voor seksueel geweld verdwijnen.

Sekse én gender. Geen nieuwe stereotypen

Uiteindelijk draait het steeds om de vraag: wat heeft dít kind, déze jongere nú nodig? Willen wij jongens en jonge mannen bereiken in onderwijs, opvoeding, klimaatvraagstukken en het emancipatiedebat dan kunnen wij in plaats van de nadruk op confrontatie en verwijt beter ook rekening houden met hún perspectief vragen en dilemma’s, hun soms éigen en vaak meer onregelmatige ontwikkeling. Zij rijpen meestal wat later (integratie van allerlei executieve vaardigheden), leren vaak anders, meer via trial-and-error of fysiek spel. Zij staan voor bijzondere ontwikkelingsopgaven, m.n. inzake zelfmanagement, taal, empathie, anticipatie, zelfreflectie en riskant gedrag.
Daarbij kunnen wij hen steunen als wij oog hebben voor hun kwaliteiten, hun kracht, hun dilemma’s en valkuilen, voor de soms beperkende boodschappen die zij van sommige mannen, uit familie of de media krijgen en de rol die de snel veranderende omgeving in hun leven speelt. Kijk naar hun experimenteerzucht, dadendrang en ambities, hun dilemma’s en valkuilen, ontluikende talenten, kwaliteiten en mogelijkheden. En confronteer hen soms met de gevolgen van hun keuzes en gedrag, liefst met alternatieven.

Praktijk: energie, creativiteit en fantasie

Jongens groeien op met energie, creativiteit & fantasie. Zij proberen graag dingen uit, willen contact met anderen, zelf ontdekken wat zin heeft, hun leven betekenis geven en zij hebben de wereld veel te bieden. Er komt veel op hen af. Wat kun je, wat kies je, waar liggen je talenten? Wat heeft werkelijk waarde? Wat komt daarbij kijken? Wat hebben anderen je te bieden en wat kun je zelf?

Zij nemen en lopen risico’s: om er van te leren, om zichzelf en hun krachten te meten, maar wellicht ook om de ‘kicks & clicks’ die gevoelens van twijfel en onzekerheid tijdelijk doven. Waar is confrontatie, begrenzing, kennis of juist meer uitdaging of inspiratie noodzakelijk? Wie en wat hebben zij daarbij nodig? Er is niets mis met ambitie, maar blijft die gericht op eigen belang of op gemeenschappelijke doelen?

De arbeidsmarkt vraagt steeds meer om sociale intelligentie, talige vermogens, open communicatie, zorgvaardigheid en het nemen van verantwoordelijkheid voor de gevolgen van eigen gedrag. Soms lijken meisjes dit gemakkelijker te ontwikkelen. Jongens kunnen dat zeker ook, maar dat gaat niet vanzelf. De aanvankelijk vaak minder sterke ontwikkeling van empathie en latere ontwikkeling, integratie en rijping van delen van hun brein vraagt om steun, voorbeelden en begeleiding door volwas-senen. Ook jongens hebben toekomstperspectief nodig. Oude keurslijven van traditionele mannelijkheid, dwingende rollen, rituelen en gedragswijzen zijn achterhaald, ook voor hen liggen nieuwe mogelijkheden open.

Sommigen zijn hier niet op voorbereid, ervaren verlies van houvast en aanzien, ontwikkelen wrok en vinden hun uitweg in woede en geweld, eventueel valselijk geïnspireerd door radicale varianten van (sterk vereenvoudigde) religies of politieke bewegingen die hen wel een eigen identiteit lijken te geven, maar misbruik maken van hun energie en boosheid. Andere jongens trekken zich terug achter hun scherm, toetsenbord en/of gebruiken drugs en alcohol: vormen van zelfmedicatie.

I.p.v. externe regulering, dwang en gehoorzaamheid, komt steeds meer nadruk te liggen op zelfregulering en verbinding met anderen. Jongeren (moeten) leren met twijfels om te gaan en die waar mogelijk met elkaar te delen, samen kom je immers verder.

Dit stelt ook opvoeders en onderwijs voor werkelijk nieuwe eisen. Zie ook onder kop ‘achtergronden’: overzicht van items.

De emancipatie van meisjes en vrouwen is duidelijk te zien in het onderwijs, maar ook in steeds meer banen en in relaties. Dat biedt ook jongens en jonge mannen nieuwe kansen maar vraagt niet alleen om om veranderingen bij hen, maar ook om betere werk-zorg-arrangementen & wetgeving voor vaders. Deze veranderingen bieden hen ook nieuwe kansen; bijvoorbeeld de last van hypotheek samen delen, grotere flexibiliteit in carrière en opvoeding/zorg voor een volgende generatie.

‘Use it or lose it….

Gebruik hun kwaliteiten. Zeker met de switch naar een meer duurzame wereld is hun inventiviteit goud waard. Als we het potentieel, de energie en de vragen van jongens verwaarlozen gaan sommigen zich extra riskant gedragen. Anderen vallen terug in oude vormen, een deel keert zich tegen de wereld, destructief tegen anderen, vrouwen, minderheden of gezags-dragers, maar ook tegen zichzelf. Jongens komen vaak negatief in beeld, maar waar zijn zij eigenlijk mee bezig? Wangedrag is vaak een (beroerde) ‘oplossing’ voor iets, voor een drang, een behoefte, een conflict. Er zijn dus ook andere, betere oplossin-gen. Die behoefte, drang, impuls of fantasie is bewerkbaar. Domweg handhaven van geboden en verboden zonder per-spectief op ‘Wat dan wél?‘ werkt niet, helpt niet en vréét energie. De energie, kwaliteiten, wensen, dilemma’s of proble-men van jongens verdienen meer aandacht. In opvoeding, kindercentra en onderwijs of bij sport, verkeer, jeugdzorg of justitie.

Doen

Werken met jongens is voor alles iets mét jongens dóen. Vanuit het fysieke en het emotionele naar het mentale –reflectie – en weer terug naar handelen. Door iets te doen markeren zij hun bestaan, in eigen ogen en die van anderen. Door iets mee te maken, máák je zelf nieuwe verbindingen bijv. in je brein. Wát ga je dan doen? Alleen de kick – ik bestá – of steeds meer iets van betekenis? De vraag “Wie ben ík? Welke signalen krijg ik van mijn lichaam en uit mijn omgeving?“ leidt naar beter zelfmanagement, zelfreflectie, nieuwsgierigheid, kennis, zelfvertrouwen en zich verbinden met elkaar, anderen en de wereld.
Van zèlf gewaarworden wie zij zijn, wat zij meemaken en van zichzelf accepteren, gaan zij naar gewaarworden van anderen en naar hun eigen verantwoordelijkheden.
“Het is goed dat ik er ben, ik mag er zijn, en van dáár uit kan ik nog veel leren en bijdragen“.

Bronnen

‘Constructief werken met jongens’ is geïnspireerd door mijn eigen ervaringen of die van anderen en onderzoek: variërend van bio- en neuropsychologie tot socialisatie, sociologie, peda-gogie, geschiedenis, filosofie en welke andere invalshoek dan ook als die maar productief is.
Aandacht voor sekseverschillen legitimeert bestaande wan-toestanden niet. Integendeel: met kennis van, en feeling voor reële sekseverschillen in aanleg, rijping én de manier waarop jongens leren en hoe de omgeving hen beïnvloedt, kunnen wij daar waar nodig goed op hen inspelen en jonge mannen steu-nen met onze ervaringen, kennis en inzichten: goed voor hen en voor ieder die met hen te maken heeft. Zo kunnen jongens, geruggensteund door anderen, hun eigen keuzes maken en hun energie in goede banen leiden, op zoek naar een leven met betekenis, respect voor zichzelf en anderen en met aandacht en verantwoordelijkheid voor de wereld die wij delen.

Lauk Woltring